Çeçe Sineği İlaçlama

Çeçe Sineği (Glossina), çift kanatlılar (Diptera) takımının Karasinekgiller (Muscidae) familyasından olup 19. yüzyıl sonlarında Tropikal ülkelerde görülmeye başlayan Uyku Hastalığı'na sebep olan Trypanosoma gambiense etket protozoon'u taşıyan sinek türüdür.Çeçe Sineği, Orta ve Batı Afrika’da özellikle de Zaire'de ırmak kenarlarında yaşar.Boyları 6-16 mm. arası değişen bu tehlikeli canlılar, ev sineğinden daha iri yapılı ve seyrekçe sert tüylere sahiptir.Renkleri kahverenginin değişik tonlarında olup, kanatları birbiri üstüne binmektedir.Diğer sinek türleri gibi yumurta ile değil, memeliler gibi doğurarak çoğalırlar.

Ortalama 30-120 gün ömrü olan Çeçe Sineği'ni ölümcül ve tehlikeli kılan Afrika Tripanosoma'sının yani uyku hastalığının sebebi olmasıdır.Henüz aşısı bulunmamış olan bu hastalığın kesin tedavisi için yıllar önce bir araştırma ekibi kurulmuş olup bu gün hala araştırmaları devam etmektedir.Araştırma ve deneylerini sürdüren bilimadamları, kısa sürede yüz güldüren bir sonuç alma umuduyla bu canlıyı ve uyku hastalığına yakalanan hastaları incelemektedirler.

(0) Yorum Yaz

Görüntülenme :5864

04.12.2019 14:22:35

Çeçe Sineği Yaşamı Ve Beslenmesi

Çeçe sineği ilk bakışta karasineğe benzeyen, küçük ama çok zararlı bir sinek türüdür.Uyku hastalığını bulaştırmasıyla bilinen bu kan emici sineğin, Glossina cinsini oluşturan yaklaşık 21 türü vardır.Türlerin çoğu Orta ve Batı Afrika’da, Sahra Çölü’nün güneyinde yaşar ve uyku hastalığına sebep olan Trypanosoma gambiense etket protozoon'unu taşır.Kan emerek beslenen Çeçe Sineği, bol yağmurlu sulak alanlarda yaşamayı sever.Duyu organları tüylüdür ve hem delici hem emici bir ağız yapısına sahiptir.İnsan ve hayvanların kanını emerek beslenen Çöl Sineği olarak ta bililen Çeçe Sineği memeliler gibi doğurgan yapısıyla dikkat çekmektedir ve yaşamı boyunca her 10 günde bir sadece 1 yavru doğurur.Ortalama 90-120 gün yaşayabilen Dişi Çeçe Sineği, yaşamı boyunca maximum 9-10 yavru doğurabilmektedir.Yine diğer sinek türlerinin aksine Çeçe Sineği'nin yavrusunu besleme biçimide bir hayli şaşırtıcıdır.Anne sinek, adeta memelilerde olduğu gibi rahminde süt bezinden salgılanan süt ile yavrusunu beslemektedir.Doğan kurtçuğu anne sinek toprak altına gömer ve burda gelişimine devam eder.Bir kaç saat içerisinde gömülmüş larva küçük bir fıçı biçimini alarak pupa evresi geçirir.Yaklaşık 6 hafta sonra da pupadan kanatlı ergin olarak çıkarak gelişimini tamamlar.

Uyku Hastalığı Ve Tedavisi

Uyku Hastalığı; Çeçe Sineği'nin sebeb olduğu etket protozoon'un (Trypanozoma Gambiense ve Trypanozoma Rhodesiense) insan vücuduna bulaşmasıyla, kana ve omirilik beyin sıvısına yayılmasıyla ortaya çıkan bir tür tropikal hastalık türüdür.Yaklaşık 85 türü bulunan Uyku Hastalığı'nın ölümcül sonuçlar verdiği türü Afrika Tripanosoma; Çeçe Sineği'nin bulaştırdığı Trypanosoma gambiense etket protozoon'u sayesinde insana bulaşır.Hayvanlarda ise nagana hastalığına sebep olmaktadır.Uzmanlar bu hastalığın kan yoluyla veya diğer temas yollarıyla insandan insana geçebileceğini de belirtmektedirler.2002 yılında uluslar arası alanda bu canlının ve bulaştırdığı hastalığın araştırılması yönünde 140 kişilik bir ekip kurulmuş ve bu 17 yıllık süreçte önemli gelişmeler ve bulgular sağlanmıştır.Çeçe sineklerinin yaydığı uyku hastalığının teşhisi, yapılan testlerce çeçe sineklerinin yaydığı etket protozoon'un görülmesi ile teşhis edilir.Hastalığın erken evresinde etket protozoon'ların şişmesine neden olduğu lenf bezlerinden alınan sıvılardan teşhis edilebilir.Hastalığın ilerlemiş boyutunda ise etket protozoon'lara sadece omurilik sıvında rastlanılablir.Ateş ve halsizlik salt bu hastalığa özgü belirtiler olmadığından haftalar boyunca kendini gizlemeyi başarabilen bu ölümcül hastalık, kuluçka döneminde ve tüm vücudu sardığında yüksek ateş, dalak ve lenf bezlerinde şişlik, deride kuruma, bacak ve yüz bölgelerinde şişlik olmasıyla ilk belirtilerini göstermektedir.Bunun dışında bazı durumlarda felce benzeyen zihinsel bozukluklarda görülebilir.Bu belirtilerden sonra vücutta enfeksiyon, dalgınlık, halsizlik ve titreme nöbetleriyle kesin teşhis koyulabilecek noktaya gelir.Akabinde hastalık bulaşan kişinin vücut ısısında sürekli düşüş yaşanması ile yerinden kalkamaz hale gelerek uyumaya başlaması sık sık tekrarlanır.Henüz aşısı bulunmasa da, hastalığın erken evrelerinde ve dönemlerinde Fransa ve Gana'da ilaçla tedavisinin yapıldığı bilinmektedir.İleriki evrelerinde ise, uzun dönem periyodlu kontrollu tedavi uygulanmaktadır.Hasta tedavi edilmediği takdirde son evresinde baş ağrısı, uyuklama, sinir dokusunun hücre yıkımı ve şuur kaybı, koma ve sonunda ölümle sonuçlanan durumlar kaçınılmaz olmaktadır.Hastalığın doğru ve tam olarak teşhis edilmesi için omurilik sıvısından örnek alınması da dahil olmak üzere üç farklı test yapılması gerekir.

MSF 2017 Uluslararası Faaliyet Raporu'na göre; MSF, İhmal Edilen Hastalıklar İçin İlaç Girişimi (DNDi) ve Epicentre tarafından geliştirilen Nifurtimoks-Eflornitin Kombinasyon Terapisi (NECT), günümüzde Dünya Sağlık Örgütü’nün önerdiği tedavi protokolüdür.DNDi tarafından geliştirilmekte olan feksinidazol adlı yeni ilacın NECT’e göre önemli avantajları olduğu gösterilmiştir.Uyku hastalığının her iki evresi için yalnızca ağız yoluyla alınan ilk ilaç feksinidazol 2018 yılının Kasım ayında onaylandı.İlacın onaylanmasıyla birlikte hastalığın her iki safhasında da ağızdan alınabilecek, güvenli, etkili ve kısa süreli bir tedavi sağlanması beklenmektedir.

Çeçe Sineği Zararları

Çeçe Sineği (Glossina) grubu 21 türü ile dünyada belirli bölgelerde bulunması sebebi ile, o bölgelerde bir çok soruna ve ölüme yol açmıştır.Adını Glossina fusca türünden alan "fusca" grubundan on tür vardır.Bunların, Afrika uyku hastalığını bulaştırıcı rolleri yoktur.Adını Glossina palpalis'ten alan "palpalis" grubunda beş tür bulunur.Bu grubun üyeleri, Gambiya uyku hastalığının âmili Trypanosoma gambiense'yi insanlara, suma hastalığına sebep olan Trypanosoma uniforme'yi koyunlarla keçilere, Trypanosoma vivax'ı ise sığırlarla atlara bulaştırırlar.Adını Glossina morsitans'tan alan "morsitans" grubunda altı tür vardır.Bu çeçe sinekleri, Rodezya uyku hastalığı'nın âmili Trypanosoma rhodesiense'yi insanlara, öldürücü nagana hastalığının âmili Trypanosoma brucei'yi sığırlarla atlara, suma hastalığına sebep olan Trypanosoma caprae'yi sığırlara ve otlayan yabani hayvanlara, Trypanosoma suis'i ise domuzlara bulaştırırlar.

Uyku Hastalığı'nın özellikle Afrika bölgesine seyahat eden insanlarda görülebilme olasılıkları muhtemeldir.Uyku Hastalığı kan transferi yoluyla insandan insana geçebilmektedir.Değişik türleri bulunan Uyku Hastalığı'nın tedavi edilmemesi durumunda, 6 ay gibi bir sürede insan için kesin ölümcül olabileceği araştırmacı uzman doktorlar tarafından bildirilmektedir.

19. yüzyıl başlarında kayıtlara geçen ve yaklaşık 500.000 kişiyi etkileyen ilk büyük salgın Uganda ve Kongo Havzası’nda gerçekleşmiştir.1890’lı yıllarda Belçika Kongosu’ndaki tek bir salgında 500.000'e yakın kişi öldü ve İngiltere’nin kontrolü altındaki Uganda’da 200 bin kişi uyku hastalığından hayatını kaybetti.1903 yılında, İngiliz mikrobiyolog David Bruce ve Uganda Hastalık Komisyonu Sleeping Royal ile arkadaşları, salgının ve ölümlerin sebebinin Uyku Hastalığı'na sebep olan Çeçe Sineği'nin neden olduğunu doğruladılar.1990-2000 yılları arasında 1 milyon kişinin bu hastalıktan öldüğü bilinmektedir.Çeçe Sineği'nin insanlara zarar vermesini yanı sıra hayvanlara da zararı bulunmaktadır.Hayvanlara bulaştırdığı Nagana Hastalığı ile hayvanların ölümlerine sebep olmakta, tarımı dolayısıyla ülke ekonomisini de doğrudan olumsuz etkilemektedir.Afrika'da her yıl 3 milyon hayvanın bu hastalıktan etkilendiği tahmin edilmektedir.Buna ek olarak bu hastalığın sadece bu bölgelerde görülmesi, turizm açısından da doğrudan ülke ekonomisini etkilemektedir.1999 ve 2015 yılları arasında, bildirilen yeni vaka sayısı yaklaşık 28.000’den 2.800’e düşerek yüzde 90 oranında azalmıştır.